III DEKLINACIJA– suglasničke osnove

Trećoj deklinaciji (suglasničke osnove) pripadaju imenice sva tri roda. Padeški završeci su isti za imenice muškog i ženskog roda.


Padeška osnova se dobija odbijanjem padeškog nastavka –is u genitivu jednine. Ta osnova se vrlo često razlikuje od nominativa pa je zato potrebno prilikom učenja reči da se pamte i nominativ i genitiv jednine.



Muški rodŽenski rod
Srednji rod
Padež
Jednina
Množina
Jednina
Množina
Jednina
Množina
Nominativ
amor
amor-es

dignitas

dignitat-es

iter*

itiner-a*
Genitiv

amor-is

amor-um

dignitat-is

dignitat-um

itiner-is

itiner-um
Dativ
amor-i
amor-ibus
dignitat-i
dignitat-ibus
itiner-o
itiner-ibus
Akuzativ
amor-em
amor-es
dignitat-em
dignitat-es
iter*
itiner-a*
Vokativ
amor
amor-es
dignitas
dignitat-es
iter*
itiner-a*
Ablativamor-e
amor-ibus
dignitat-e
dignitat-ibus
itiner-o
itiner-ibus

*Kod imenica srednjeg roda važi pravilo srednjeg roda – nominativ, akuzativ i vokativ u jednini i množini su isti, a u množini je padeški završetak –a za nominativ, akuzativ i vokativ.

III DEKLINACIJA (-i- osnove)

Trećoj deklinaciji (i osnove) pripadaju imenice sva tri roda. Padeška osnova se dobija odbijanjem padeškog nastavka –is u genitivu jednine. 


Imenice muškog i ženskog roda dele se na dve grupe: 

  • imenice kod kojih u genitivu jednine ispred završetka –is stoji dva ili više suglasnika (npr. mons, montis,m. ili urbs, urbis,f.)
  • imenice čiji nominativ i genitiv jednine imaju isti broj slogova (npr. piscis, piscis, m. ili nubes, nubis, f.)


Imenice srednjeg roda se isključivo završavaju na -e,-al,-ar (na primer: mare, maris, n. – more; animal, animalis, n. - životinja; exemplar, exemplaris, n. – primerak, primer)



Muški rodŽenski rod
Srednji rod
Padež
Jednina
Množina
Jednina
Množina
Jednina
Množina
Nominativ
frater
fratr-es

canis**

can-es**

cervical*

cervical-ia*
Genitiv

fratr-is

fratr-ium

can-is**

can-ium**

cervical-is

cervical-ium
Dativ
fratr-i
fratr-ibus
can-i**
can-ibus**
cervical-i
cervical-ibus
Akuzativ
fratr-i
fratr-es
can-em**
can-es**
cervical*
cervical-ia*
Vokativ
fratr-i
fratr-es
canis**
can-es**
cervical*
cervical-ia*
Ablativfratr-i
fratr-ibus
can-i**
can-ibus**
cervical-i
cervical-ibus

*Kod imenica srednjeg roda važi pravilo srednjeg roda – nominativ, akuzativ i vokativ u jednini i množini su isti, a u množini je padeški završetak –a za nominativ, akuzativ i vokativ.


** Neke imenice mogu biti i muškog i ženskog roda. Ovo je bitno da znate kada slažete prideve uz ove imenice. 

PRIDEVI III DEKLINACIJE

Prideve III deklinacije delimo na 3 vrste:

  • Pridevi sa tri završetka: -er, -is, -e
  • Pridevi sa dva završetka: -is,-e (-is za muški i ženski rod, a –e za srednji rod)
  • Pridevi sa jednim završetkom za sva tri roda: -ns ili -x


U naredne tri tabele videćeš promenu pomenutih grupa prideva. 


Muški rodŽenski rodSrednji rod
PadežJedninaMnožinaJedninaMnožinaJedninaMnožina
Nominativ
celerceler-escelerisceler-escelere*
celer-ia*
Genitiv
celer-isceler-ium*celer-isceler-ium**celer-isceler-ium*
Dativ
celer-iceler-ibusceler-iceler-ibusceler-iceler-ibus
Akuzativceler-emceler-esceler-emceler-escelere*celer-ia*
Vokativ
celerceler-escelerisceler-escelere*celer-ia*
Ablativceler-i**celer-ibusceler-i**celer-ibusceler-i**celer-ibus

Muški rodŽenski rodSrednji rod
PadežJedninaMnožinaJedninaMnožinaJedninaMnožina
Nominativ
fortisfort-esfortis
fort-esforte*
fort-ia*
Genitiv
fort-isfort-ium*fort-isfort-ium**fort-isfort-ium*
Dativ
fort-ifort-ibusfort-ifort-ibusfort-ifort-ibus
Akuzativfort-emfort-esfort-emfort-esforte*fort-ia*
Vokativ
fortis
fort-esfortis
fort-esforte*fort-ia*
Ablativfort-i**fort-ibusfort-i**fort-ibusfort-i**fort-ibus

Muški rodŽenski rodSrednji rod
PadežJedninaMnožinaJedninaMnožinaJedninaMnožina
Nominativ
sapiens
sapient-essapiens
sapient-essapiens*
sapient-ia*
Genitiv
sapient-issapient-ium*sapient-issapient-ium**sapient-issapient-ium*
Dativ
sapient-isapient-ibussapient-isapient-ibussapient-isapient-ibus
Akuzativsapient-emsapient-essapient-emsapient-essapiens*sapient-ia*
Vokativ
sapiens
sapient-essapiens
sapient-essapiens*sapient-ia*
Ablativsapient-i**sapient-ibussapient-i**sapient-ibussapient-i**sapient-ibus

*Kod imenica srednjeg roda važi pravilo srednjeg roda – nominativ, akuzativ i vokativ u jednini i množini su isti, a u množini je padeški završetak –ia za nominativ, akuzativ i vokativ.


**Za razliku od imenica III deklinacije (suglasničke osnove muškog i ženskog roda), pridevi III deklinacije u ablativu jednine imaju nastavak -i, a u genitivu množine -ium.